De mythe van de lijdende kunstenaar

Bespreking lezing Jan Caeyers, dirigent, professor, Beethovenkenner

Op maaandag 16 mei kwam dirigent, professor en Beethovenkenner Jan Caeyers naar het Dorpshuis in Morkhoven. Hij kwam het verhaal van Beethoven vertellen en ontkrachtte daarbij een aantal mythes over de legende van deze geniale kunstenaar.

Ludwig von Beethoven is zonder twijfel een van de belangrijkste figuren uit de westerse cultuurgeschiedenis. Dat heeft in eerste instantie te maken met de prachtige muziek die hij heeft geschreven. Maar ook het uitzonderlijke parcours dat hij als kunstenaar en als mens heeft afgelegd, is van belang. Maar wat maakt iemand tot een ‘genie’? Waarom is deze uitzonderlijke carrière zo bijzonder en spreekt ze tot onze verbeelding?

Jan Caeyers gaf ons een mooi inzicht in een hoop toevalligheden in het leven van Beethoven die, naast zijn genialiteit, er voor zorgden dat we nu nog over de kunstenaar praten. Die toevalligheden legden bij momenten mooie parallellen met het heden. Vooral de ontkrachting van de mythe van de lijdende kunstenaar is interessant.

In het Westen gelooft men dat een kunstenaar moet lijden vooraleer hij deftig werk kan maken. Maar ondanks alle mythologie, was dat ook voor Beethoven niet het geval. Hij was een goedlachse, vriendelijke en sympathieke kerel, met veel succes bij de vrouwen. Je zou van minder goed gezind zijn. Pas op latere leeftijd, met de vergevorderde doofheid, wordt Beethoven meer en meer getormenteerd.

De oorsprong van deze mythe ligt in het snobisme van aristocratische muziekkenners die beweren dat ze moeilijke muziek begrijpen, terwijl het plebs maar naar gewone melodietjes luistert omdat ze te dom zijn om genialiteit te vatten. Nog zo’n mooie parallel met het heden.

En wat dacht je van het muziekblad dat de muziek van Beethoven eerst omschreef als ‘vergezocht’ en ‘te ingewikkeld’, en vervolgens sprak over ‘geniaal’ en ‘visionair’? Zou het uitgavecontract van de partituren bij dezelfde uitgeverij er misschien iets mee te maken hebben gehad?

Ja.

Dus de mythe van de lijdende kunstenaar – Beethoven achter de vrouwen, Jimi Hendrix die op elke foto lacht, elke kunstenaar zat aan de toog, … – klopt niet. Je moet niet lijden om kunst te maken. Misschien moeten we dat omdraaien. We lijden omdat we kunst maken? Tja, misschien is dat logischer, want kunst is een motherfucker die je niet overwonnen krijgt.

Je lijdt, net omdat je kunst maakt.

Omdat je dat schilderij niet klaar krijgt, omdat je eigen werk niet begrijpt, omdat het ritme van je gedicht niet klopt, …

… omdat de sound van de drum niet overeenkomt met wat in je hoofd klinkt, omdat de lichtinval verandert door een voorbijschuivende wolk, …

… omdat je moeder roept dat je naar school moet, omdat je kinderen naar de sportclub moet brengen, omdat je vrouw vraagt om nog eens op stap te gaan, …

… omdat kunst een onbereikbare vriend is die je jaren niet gesproken hebt, die vervreemd is, wiens telefoonnummer je niet meer kent, …

Je lijdt, net omdat je van kunst houdt.

Je leidt een interessant leven. Geniet ervan!

Kunst provoceert

Door gastblogger Guy Tegenbos

Soms is kunst mooi. Soms provoceert ze. Soms beide tegelijk.

In dat opzicht is Stormloop al gelukt.

Het meest provocatief zijn de waterkruiwagens van Willem Boel op de Zuidkant van de Grote Markt.

De kritieken van voorbijgangers en bewoners zijn vaak niet mis.

Gegrinnik, geschimp en gezucht zijn omnipresent.

Is dàt kunst?

Wat betekent dat nu weer?

Blijft die lelijkheid tot 22 mei voor mijn deur staan?

Ze versmossen hier water terwijl het land kreunt onder de droogte.

De kunstenaar, de curator, en Geert Verbist die het werk er absoluut bij wou, provoceren.

Als ze de kans krijgen het uit te leggen, dan luidt het onder meer:

Dat over heel de wereld fonteinen op de markt staan.

Dat het water niet uit de drinkwaterkraan komt, maar opgepompt is uit een put nabij het kanaal.

Dat het kunstwerk een aanklacht is tegen de volledige verharding van de Grote Markt die belet dat water doorsijpelt in de grond.

Dat het een provocerende voorbode is van de ‘vergroening’ en ‘verblauwing’ van de Markt die in aantocht zouden (!) zijn.

Dat het kunstwerk het overgebruik van water aanklaagt door een landbouw die veel te veel inzet op vleesproductie: een onnoemelijk aantal van die kruiwagens water blijkt nodig te zijn om één kilo biefstuk te kweken.

Enzovoort.

De kritiek en het gegrinnik verstommen dan.

De groep die deze uitleg kreeg, gaat – militant geworden – verder naar het volgende kunstwerk.

Degenen die niet luisterden of niets vroegen, blijven geprovoceerd achter en blijven grommen en grinniken.

Zondag wandelspeeddate-dag, met Jos!

Geïnteresseerd in de geschiedenis van Herentals als waterstad? Elke zondag tijdens STORMLoop kan je om 13u30, 14u30 en 15u30 een wandelspeeddate doen.

De wandelingen vertrekken vanuit het docu center voor korte, gegidste wandelingen door het waterverleden van de stad, langs droogdokken, verdwenen watermolens, oude mijlpalen, middeleeuwse loopkes, met als extra, een blik op de toekomst, het herstel van de vesten, een avontuurlijke oversteek van de Nete, de geplande hermeandering en onderwaterzetting.

Elke zondag tijdens STORMLoop om 13u30, 14u30 en 15u30 STORMLoop – vertrek aan het docucenter WATER , Wuytsbergen 2 (ingang langs Peerdbosstraat) – gratis

Moet er nog water zijn?

BESPREKING THEMA-AVOND, DONDERDAG 12 MEI

In Hidrodoe kon de thema-avond op donderdag 12 mei rekenen op ruime belangstelling. Professor Karen Vancampenhout kon helaas niet live op de afspraak zijn, maar sprak ons toe via een video-opname. Vervolgens kwamen nog twee deskundige sprekers de avond volpraten.

Dat waterhuishouding, waterbeheer, met name beheer van oppervlaktewater en grondwater belangrijk zijn en we moeten ontharden, daarvan zal iedereen ondertussen wel overtuigd zijn. De laatste maanden worden we alweer met de neus op de feiten gedrukt dat de klimaatverandering zich doorzet met periodes van grote droogte richting zomer.

De avond werd gezellig afgesloten in de foyer van Hidrodoe met een drankje en versnaperingen. En dat hoefde geen watertje meer te zijn. Meer nog, Hidrodoe bleek zelfs een huisbier te hebben, Blond Drup, en dat werd bijzonder gesmaakt.