Bespreking lezing Jan Caeyers, dirigent, professor, Beethovenkenner
Op maaandag 16 mei kwam dirigent, professor en Beethovenkenner Jan Caeyers naar het Dorpshuis in Morkhoven. Hij kwam het verhaal van Beethoven vertellen en ontkrachtte daarbij een aantal mythes over de legende van deze geniale kunstenaar.
Ludwig von Beethoven is zonder twijfel een van de belangrijkste figuren uit de westerse cultuurgeschiedenis. Dat heeft in eerste instantie te maken met de prachtige muziek die hij heeft geschreven. Maar ook het uitzonderlijke parcours dat hij als kunstenaar en als mens heeft afgelegd, is van belang. Maar wat maakt iemand tot een ‘genie’? Waarom is deze uitzonderlijke carrière zo bijzonder en spreekt ze tot onze verbeelding?
Jan Caeyers gaf ons een mooi inzicht in een hoop toevalligheden in het leven van Beethoven die, naast zijn genialiteit, er voor zorgden dat we nu nog over de kunstenaar praten. Die toevalligheden legden bij momenten mooie parallellen met het heden. Vooral de ontkrachting van de mythe van de lijdende kunstenaar is interessant.
In het Westen gelooft men dat een kunstenaar moet lijden vooraleer hij deftig werk kan maken. Maar ondanks alle mythologie, was dat ook voor Beethoven niet het geval. Hij was een goedlachse, vriendelijke en sympathieke kerel, met veel succes bij de vrouwen. Je zou van minder goed gezind zijn. Pas op latere leeftijd, met de vergevorderde doofheid, wordt Beethoven meer en meer getormenteerd.
De oorsprong van deze mythe ligt in het snobisme van aristocratische muziekkenners die beweren dat ze moeilijke muziek begrijpen, terwijl het plebs maar naar gewone melodietjes luistert omdat ze te dom zijn om genialiteit te vatten. Nog zo’n mooie parallel met het heden.
En wat dacht je van het muziekblad dat de muziek van Beethoven eerst omschreef als ‘vergezocht’ en ‘te ingewikkeld’, en vervolgens sprak over ‘geniaal’ en ‘visionair’? Zou het uitgavecontract van de partituren bij dezelfde uitgeverij er misschien iets mee te maken hebben gehad?
Ja.
Dus de mythe van de lijdende kunstenaar – Beethoven achter de vrouwen, Jimi Hendrix die op elke foto lacht, elke kunstenaar zat aan de toog, … – klopt niet. Je moet niet lijden om kunst te maken. Misschien moeten we dat omdraaien. We lijden omdat we kunst maken? Tja, misschien is dat logischer, want kunst is een motherfucker die je niet overwonnen krijgt.
Je lijdt, net omdat je kunst maakt.
Omdat je dat schilderij niet klaar krijgt, omdat je eigen werk niet begrijpt, omdat het ritme van je gedicht niet klopt, …
… omdat de sound van de drum niet overeenkomt met wat in je hoofd klinkt, omdat de lichtinval verandert door een voorbijschuivende wolk, …
… omdat je moeder roept dat je naar school moet, omdat je kinderen naar de sportclub moet brengen, omdat je vrouw vraagt om nog eens op stap te gaan, …
… omdat kunst een onbereikbare vriend is die je jaren niet gesproken hebt, die vervreemd is, wiens telefoonnummer je niet meer kent, …
Je lijdt, net omdat je van kunst houdt.
Je leidt een interessant leven. Geniet ervan!
